Khampasi ya le ka Internet
Vona tidigri ta khampasi na khampasi eka xitirhisiwa xa wena eka inthanete.
Swivutiso swo tsakisa na tinhlamulo mayelana na ntivo-misava
Xana khampasi i yini?
Xana busola i yini?
Xana latitude i yini?
Xana longitude i yini?
Xana maginete ya misava i yini?
Xana ku orienta i yini?
Ku Famba-famba eMisaveni Ya Hina: Ntirho Lowu Nga Hundzukiki Wa Tikhampasi Eka Ku Kambisisa, Thekinoloji Ni Swiendlakalo Swa Ntumbuluko
Khampasi i xitirho xo famba-famba lexi tirhisiwaka ku kumisisa ndlela. Hi ntolovelo yi ni naliti leyi nga ni maginete leyi vekiweke eka pivot point, leswi endlaka leswaku yi rhendzeleka hi ku ntshunxeka. Hi ntolovelo naliti yi funghiwe hi matlhelo ya mune lamakulu: en’walungwini, edzongeni, evuxeni ni le vupela-dyambu.
Hakanyingi tikhampasi ti tirhisiwa swin’we ni mepe ku pfuna munhu ku vona ndhawu leyi a nga eka yona ni ku pulana ndlela. Naliti leyi nga ni maginete eka khampasi yi kokiwa hi matimba ya maginete ya Misava, lama fambisanaka ni xirhendzevutana xa pulanete leyi. Leswi swivula leswaku naliti yita tshama yi kongoma eka north magnetic pole, leyi kumekaka ekusuhi na geographical north pole.
Ti compasses ati tirhisiwa eka ku fambisa swikepe kuringana malembe xidzana, kusukela eka Chinese Han Dynasty eka lembe xidzana ravu 2 BC. Va sungule ku tirhisiwa hi vanhu va le Yuropa hi nkarhi wa Tinyimpi ta Nkutsulo hi lembe-xidzana ra vu-12. Namuntlha, tikhampasi ti tala ku tirhisiwa hi vafambi, vatluti ni vanhu van’wana lava tsakelaka ku famba ehandle leswaku va famba etindhawini leti va nga ti tolovelangiki.
Ku engetela eka tikhampasi ta ndhavuko ta maginete, ku tlhela ku va ni tikhampasi ta elektroniki leti tirhisaka xitwi ku vona matimba ya maginete ya Misava. Tikhampasi leti ta elektroniki ti tala ku kumeka eka ti-smartphone na switirhisiwa swin’wana swa elektroniki, naswona ti nga tirhisiwa ku nyika vuxokoxoko byo fambisa hi nkarhi wa xiviri.
Tikhampasi i xitirhisiwa xa nkoka eka ku famba hi swikepe, naswona ti tirhisiwile hi vahloti, vatluti na vahlapfa ku ringana malembe xidzana yo tala ku va pfuna ku kuma ndlela ya vona. Ku nga khathariseki leswaku u mufambi loyi a kambisisaka swilo leswikulu swa le handle kumbe mutluti loyi a fambaka elwandle leri pfulekeke, khampasi i xitirho xa nkoka lexi u faneleke u va na xona evokweni.
Misava i pulanete leyi taleke hi swihlamariso swo tala swa ntumbuluko. Xin’wana xa swilo leswi tsakisaka ngopfu eka pulanete leyi i matimba ya yona ya maginete. Maginete ma rhendzele mimiri hinkwayo leyi nga ni gezi evuakweni hinkwabyo. Maginete ya misava yi ni matimba swinene lerova hambi ku ri xirimela xa hina xi ni matimba. Eku heteleleni, vativi va sayense va tirhisa rungula leri humaka eka mpimo wa vona wa nsimu leswaku va twisisa nkarhi lowu hundzeke ni wa vumundzuku bya pulanete ya hina.
Swiharhi swo tala swi tirhisa matimba ya maginete ya Misava leswaku swi kuma ndlela ya swona ni ku tshama swi hlayisekile. Tinyenyana ti famba hi ku tirhisa matimba ya maginete ya misava; ti hlambela ti kongoma en’walungwini kumbe edzongeni loko ti pfilunganyekile ivi ti tshama ekule na matlhelo wolawo ti tirhisa ku twisisa ka tona ka nkongomiso. Ti lever ti tirhisa ku twisisa ka tona ka nkongomiso leswaku ti tshama ti hlayisekile loko ti ri karhi ti hlota; leswi swiva tano ngopfu ngopfu loko u hlota eka tindzhawu letingana masimu yo tiya kufana na swigayo swa nsimbi kumbe migodi. Ku engetela kwalaho, swimilana swo tala swi rhurhumela hi ku tirhisa geomagnetic field ku seketela; xiendlo lexi xi ti pfuna ku tshama ti yimile loko ti ri karhi ti kula.