Okukyusa obudde: milisekondi, sekondi, eddakiika, essaawa, olunaku, wiiki, omwezi, omwaka
Jjuza ekimu ku bikubisaamu ebiseera olabe enkyukakyuka.
Okusobola okwanguyiza, omwezi kitegeeza average y’emyezi gyonna (February = ennaku 28).
Ebibuuzo n’eby’okuddamu ebinyuvu ebikwata ku biseera
Obudde kye ki?
Mu lunaku mulimu essaawa mmeka?
Mu lunaku lumu mulimu eddakiika mmeka?
Mu lunaku lumu mulimu sekondi mmeka?
Okupima Ebitapimibwa: Enkulaakulana, Obutonde Bwonna, n’Ebyama by’Ekiseera
Okupima obudde kitundu kikulu nnyo mu byafaayo by’omuntu, era okumala ebyasa bingi, enkola ez’enjawulo zizze zikulaakulana okusobola okupima obulungi ebbanga ly’ekintu oba omulimu ogw’enjawulo. Emu ku nkola ezaasooka yali ya ssaawa ya musana, ng’ekozesa ekifo enjuba w’eri okulaga essaawa z’olunaku. Tekinologiya bwe yagenda akulaakulana, n’enkola z’okupima obudde omuli essaawa ya pendulum, ekipima obudde bw’ennyanja n’essaawa ya quartz nazo zaagenda mu maaso. Essaawa entono ate nga zitambuzibwa, kati y’engeri esinga okupima obudde, ng’essaawa za digito ze zisinga okusoma obulungi. Ebipimo by’obudde era bikoleddwa nga tukozesa essaawa za atomu, ezikozesa okuwuuma kwa atomu okupima obulungi ennyongera z’obudde entonotono ennyo.
Ebiseera ndowooza enkulu mu kutegeera kwaffe ku nsi n’ekifo kyaffe mu yo. Kitundu kya musingi mu butuufu, era kintu ffenna kye tuyitamu era kye tutegeera mu ngeri ey’okutegeera.
Mu musingi gwakyo ogusinga obukulu, ekiseera kye mutendera gw’ebintu ebibaawo mu bwengula. Kye kipimo ky’ebbanga ly’ebintu ebibaawo n’ebbanga eri wakati wabyo, era gwe muwendo omusingi ogukozesebwa okugeraageranya ebbanga ly’ebintu ebibaawo. Ebiseera bisobola okupimibwa mu ngeri ezitali zimu, okuva ku ngeri enjuba gy’eyitamu mu bbanga okutuuka ku kukuba kw’essaawa okutuufu.
Ekimu ku bintu ebikulu ebiraga ekiseera kwe kuba nti kiri mu nsi yonna. Ebiseera biyita ku sipiidi y’emu eri buli muntu, si nsonga wa oba akola ki. Kino kitegeeza nti obudde buwa enkola ey’awamu ey’okujuliza etusobozesa okugeraageranya ebbanga ly’ebintu ebibaawo n’okukwasaganya emirimu gyaffe ne bannaffe.
Ekintu ekirala ekikulu ekikwata ku kiseera kwe butakyuka. Ebiseera bigenda mu maaso byokka, era tekisoboka kudda mabega n’oddamu okulaba eby’emabega. Kino kitegeeza nti buli kiseera tugenda mu maaso nga twolekera ebiseera eby’omu maaso, era nti buli kaseera ka njawulo era tekaddibwamu.
Wadde nga endowooza yaayo ya musingi, ekyali nsonga ya kukubaganya birowoozo n’okukubaganya ebirowoozo kungi mu bafirosoofo, bannassaayansi, n’abakugu mu by’eddiini. Abamu bagamba nti ekiseera kifuulannenge, era nti kizimbe kya muntu kyokka kye tukozesa okukola amakulu mu nsi. Abalala bagamba nti ekiseera kya ddala era kya kigendererwa, era nti kintu kikulu nnyo mu bwengula.
Ka tube nga tulowooza tutya ku biseera, kyeyoleka bulungi nti kikola kinene nnyo mu bulamu bwaffe. Kibumba bye tuyitamu, kivuga ensi ey’obutonde, era kiwa enkola ey’awamu ey’okujuliza eri abantu bonna. Ebiseera biyinza okuba endowooza ey’ekyama era etategeerekeka, naye y’emu gye tutasobola kubeera nga tetulina.